1838-1840 (1254-1256 H.) Tarihli Ankara Şer‘iyye Sicili
Osmanlı devlet teşkilatında taşrada her kurumun bürosu, defteri ve kayıt sistemi bulunmuyordu. Örneğin beylerbeyi, sancakbeyi, dizdar, şehir kethüdası ve diğerlerinin kanunnâmelerle görev ve yetkileri tanımlanmış, yaptığı işlemlerin tescili kabul edilmiş yetkileri yoktu. Bütün ülkede bu iş Şer‘î Mahkemeye ve onun başındaki kadıya verilmiştir. Şer‘iyye sicilleri, kadı ya da nâibi tarafından tutulan farklı türlerdeki belgeleri kapsamakta olup devletin tanıdığı ve resmiyetini, tescilini kabul ettiği yegâne kaynaklardır. Bu bakımdan Osmanlı Devlet yapısının toplumsal, ekonomik ve hukuki yapısını anlamak ve dolayısıyla yerel tarih çalışması yapabilmek için en önemli kaynak olma özelliğini taşımaktadır.
Bu çalışma, Ankara Sicilinin kullanılabilirliğini sağlamak amacıyla belgelerinin tasnifi, özetleri, metnin çevriyazısı ve değerlendirme ile mukayeseyi kolaylaştırmak amacıyla asıl metnin suretinden oluşmaktadır. Asıl konusu Ankara’nın tarihi değil, Ankara tarihinin temel kaynaklarından olan bir sicilin yayımından ibarettir. Başka siciller veya kaynaklara yer vererek asıl konudan uzaklaşmak yerine metin içinde yeri ve zamanı gelince bu eserlere atıflar yapılmış, okuyucu bu kaynaklara yönlendirilmiş, ayrıca bu dönemin terimleri ve kurumları hakkında dipnotlarla özet izahlar yapılmış, yer yer yeni çalışmalara atıflar yapılmıştır.
Osmanlı devlet teşkilatında taşrada her kurumun bürosu, defteri ve kayıt sistemi bulunmuyordu. Örneğin beylerbeyi, sancakbeyi, dizdar, şehir kethüdası ve diğerlerinin kanunnâmelerle görev ve yetkileri tanımlanmış, yaptığı işlemlerin tescili kabul edilmiş yetkileri yoktu. Bütün ülkede bu iş Şer‘î Mahkemeye ve onun başındaki kadıya verilmiştir. Şer‘iyye sicilleri, kadı ya da nâibi tarafından tutulan farklı türlerdeki belgeleri kapsamakta olup devletin tanıdığı ve resmiyetini, tescilini kabul ettiği yegâne kaynaklardır. Bu bakımdan Osmanlı Devlet yapısının toplumsal, ekonomik ve hukuki yapısını anlamak ve dolayısıyla yerel tarih çalışması yapabilmek için en önemli kaynak olma özelliğini taşımaktadır.
Bu çalışma, Ankara Sicilinin kullanılabilirliğini sağlamak amacıyla belgelerinin tasnifi, özetleri, metnin çevriyazısı ve değerlendirme ile mukayeseyi kolaylaştırmak amacıyla asıl metnin suretinden oluşmaktadır. Asıl konusu Ankara’nın tarihi değil, Ankara tarihinin temel kaynaklarından olan bir sicilin yayımından ibarettir. Başka siciller veya kaynaklara yer vererek asıl konudan uzaklaşmak yerine metin içinde yeri ve zamanı gelince bu eserlere atıflar yapılmış, okuyucu bu kaynaklara yönlendirilmiş, ayrıca bu dönemin terimleri ve kurumları hakkında dipnotlarla özet izahlar yapılmış, yer yer yeni çalışmalara atıflar yapılmıştır.
